DHEA là gì? Có nên bổ sung DHEA?

DHEA là một hormone đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với cơ thể. DHEA còn được sản xuất nhân tạo dưới dạng thực phẩm bổ sung để hỗ trợ các vấn đề về sức khỏe khi bị thiếu hụt DHEA. Vậy DHEA là gì? DHEA có những công dụng và tác dụng phụ nào? Có nên bổ sung DHEA? Mời bạn đọc bài viết dưới đây để tìm hiểu kỹ hơn về chất này.

DHEA LÀ GÌ?

DHEA, viết tắt của Dehydroepiandrosterone là một loại hormone được sản xuất chủ yếu bởi tuyến thượng thận. Ngoài ra, tinh hoàn và buồng trứng cũng giải phóng một lượng nhỏ DHEA.

DHEA hoạt động như một tiền thân của hormone nam testosterone và hormone nữ estrogen. DHEA còn được gọi là nội tiết tố mẹ vì nó cung cấp năng lượng cho hầu hết các quá trình trao đổi chất trong cơ thể.

Lượng hormone DHEA trong cơ thể đạt đỉnh điểm ở tuổi 20 (khoảng 25mg/ngày) và giảm dần theo tuổi tác. Đến 40 tuổi, lượng DHEA chỉ còn một nửa và tiếp tục giảm sâu hơn nữa sau tuổi 50.

DHEA còn được sản xuất nhân tạo dưới dạng thực phẩm bổ sung, được sử dụng bởi những người gặp các vấn đề về sức khỏe khi hàm lượng DHEA tụt xuống quá thấp. Các chất bổ sung thường cung cấp hàm lượng DHEA từ 25 - 50mg, thậm chí là 100mg/serving.

DHEA CÓ TÁC DỤNG GÌ?

DHEA giúp cân bằng nội tiết tố

Mất cân bằng nội tiết tố là tình trạng có quá nhiều hay quá ít một (một số) loại hormone nào đó. Hormone tham gia vào hầu hết các phản ứng sinh hóa diễn ra trong cơ thể, nên khi tình trạng này xảy ra, nó có thể gây ảnh hưởng đến một loạt chức năng của cơ thể như:

- Tâm trạng thất thường

- Suy giảm trí nhớ

- Thường xuyên mệt mỏi

- Thiếu năng lượng

- Mất ngủ

- Giảm ham muốn tình dục

- Rối loạn tiêu hóa

v...v

Nam giới thường bị mất cân bằng về hormone testosterone, còn phụ nữ là estrogen và progesterone. Là một tiền thân của các hormone này, bổ sung DHEA giúp gia tăng hàm lượng testosterone và estrogen một cách tự nhiên, từ đó giúp cải thiện tình trạng mất cân bằng nội tiết tố.

DHEA giúp tăng cường sinh lý và khả năng sinh sản

Không có gì ngạc nhiên khi một hoạt chất ảnh hưởng đến testosterone và estrogen cũng có khả năng tăng cường sinh lý ở cả nam và nữ giới.

Một nghiên cứu trên 48 phụ nữ từ 50 - 60 tuổi, sức khỏe bình thường, được cho sử dụng 10mg DHEA/ngày liên tục trong 1 năm. Kết quả cho thấy tần suất quan hệ tình dục của họ bắt đầu tăng từ tháng 3 và gia tăng đáng kể sau 12 tháng.

Một nghiên cứu nhỏ khác cũng chỉ ra tiềm năng của DHEA trong việc hỗ trợ điều trị rối loạn cương dương.

Ngoài ra, DHEA còn giúp cải thiện chức năng buồng trứng và gia tăng khả năng sinh sản ở nữ giới. Một nghiên cứu trên 25 phụ nữ bị suy giảm cả số lượng và chất lượng trứng, được bổ sung 75mg DHEA/ngày trong vòng 15 - 20 tuần. Kết quả cho thấy DHEA giúp gia tăng tỷ lệ thành công của trứng thụ tinh trong ống nghiệm từ 39% lên 67%.

DHEA giúp giảm stress, cải thiện tâm trạng

Các nhà khoa học đã thực hiện nhiều nghiên cứu để tìm kiếm mối liên hệ giữa DHEA và chứng trầm cảm. Một nghiên cứu trên 117 người bị trầm cảm cho thấy, những người bị trầm cảm nặng có mức độ DHEA thấp hơn đáng kể so với người bị trầm cảm nhẹ và trung bình.

Trong một nghiên cứu khác kéo dài 6 tuần, các nhà nghiên cứu từ Viện sức khỏe tâm thần quốc gia (Mỹ) đã phát hiện: Việc sử dụng các chất bổ sung DHEA giúp cải thiện tình trạng ở những người bị trầm cảm nhẹ và những người không đáp ứng với việc điều trị thông thường.

Mặc dù mối quan hệ giữa DHEA và trầm cảm vẫn chưa hoàn toàn rõ ràng, nhiều bằng chứng đã cho thấy DHEA có thể giảm căng thẳng, lo âu và cải thiện tâm trạng.

DHEA giúp tăng cường sức khỏe xương khớp

Mật độ xương khớp sẽ sụt giảm nhanh chóng khi bạn già đi, gây ra các vấn đề như đau nhức xương khớp, khó vận động, loãng xương, xương dễ gãy,… Người ta nhận thấy điều này có liên quan đến việc DHEA cũng bị sụt giảm theo tuổi tác.

Một nghiên cứu được thực hiện trên 225 người khỏe mạnh từ 55 - 85 tuổi, mỗi ngày bổ sung 50mg DHEA trong vòng 1 năm. Kết quả cho thấy tốc độ tiêu xương cột sống thắt lưng của những người này chậm hơn với nhóm người chỉ dùng giả dược.

DHEA giúp giảm các triệu chứng tiền mãn kinh

Thời kỳ mãn kinh thường rơi vào độ tuổi 45 - 55, đánh dấu sự kết thúc khả năng sinh sản của người phụ nữ. Trước đó khoảng 8 - 10 năm, tức ở độ tuổi 35 - 45, bạn sẽ phải trải qua giai đoạn tiền mãn kinh.

Lúc này, lượng hormone estrogen và progesterone sẽ sụt giảm nhanh chóng. Người phụ nữ sẽ phải đối mặt với các vấn đề như:

- Cơ thể bốc hỏa

- Tâm lý bất ổn, dễ cáu giận

- Khô âm đạo, giảm ham muốn tình dục

- Suy giảm trí nhớ

- Loãng xương

v...v

DHEA có khả năng thúc đẩy sản sinh nội tiết tố nữ estrogen, do đó giúp giảm các triệu chứng của tiền mãn kinh.

DHEA hỗ trợ điều trị suy tuyến thượng thận

Tuyến thượng thận là những tuyến nằm ngay phía trên 2 quả thận của bạn. Đây là nhà máy sản xuất chính của DHEA và nhiều hormone quan trọng khác.

Vì một số nguyên nhân, tuyến thượng thận sản sinh quá ít cortisol gây ra tình trạng mệt mỏi, suy nhược cơ thể, chán ăn, đau khớp, giảm ham muốn tình dục, rối loạn tâm thần, huyết áp thấp, nhịp tim cao, thậm chí là gây nguy hiểm đến tính mạng.

Các chất bổ sung DHEA có thể hỗ trợ điều trị suy tuyến thượng thận. Một nghiên cứu được thực hiện trên 106 người (cả nam và nữ) bị suy tuyến thượng thận nguyên phát (còn gọi là bệnh Addison). Họ được bổ sung 50mg DHEA/ngày trong vòng 1 năm. Kết quả cho thấy DHEA giúp cải thiện một số triệu chứng của Addison như: giảm mệt mỏi, căng thẳng, cảm thấy hạnh phúc hơn, gia tăng mật độ xương.

Một nghiên cứu khác trên 24 phụ nữ bị suy tiến thượng thận, được bổ sung 50mg DHEA/ngày trong 4 tháng. Báo cáo cho thấy DHEA giúp họ cải thiện tâm trạng và tăng ham muốn tình dục.

NHỮNG TÁC DỤNG CÓ THỂ CÓ CỦA DHEA

DHEA và sức mạnh cơ bắp

Nhờ khả năng gia tăng testosterone, nhiều người tin rằng DHEA cũng có thể tăng cường sức mạnh và khối lượng cơ bắp.

Một vài nghiên cứu cho thấy DHEA giúp cải thiện thể chất và hiệu suất vận động ở những người già và người có tuyến thượng thận hoạt động không bình thường.

Tuy nhiên, phần lớn nghiên cứu cho thấy bổ sung DHEA không làm tăng khối lượng và sức mạnh cơ bắp. Có lẽ, DHEA chỉ hỗ trợ một phần nào đó trong việc xây dựng cơ bắp khi bạn thường xuyên chơi thể thao, tập thể hình.

DHEA và giảm mỡ

Một số bằng chứng cho thấy bổ sung DHEA giúp giảm một lượng nhỏ mỡ thừa ở những người đàn ông cao tuổi và những người có tuyến thượng thận hoạt động không bình thường. Tuy nhiên, đa số nghiên cứu không tìm ra được mối liên hệ rõ ràng giữa DHEA và việc giảm mỡ.

Mặc dù tác dụng của các chất bổ sung DHEA tiêu chuẩn đối với việc giảm mỡ là khá mờ nhạt, một dạng DHEA khác là 7-Keto DHEA cho thấy nhiều hứa hẹn hơn. Nó có thể thúc đẩy quá trình trao đổi chất trong cơ thể, từ đó kích thích đốt mỡ giảm cân.

Trong một nghiên cứu kéo dài 8 tuần, 30 người tham gia (bị thừa cân) được chia thành 2 nhóm: nhóm dùng giả dược và nhóm được bổ sung 100mg 7-Keto DHEA mỗi ngày. Họ đều tham gia vào 1 chương trình tập thể dục 3 buổi/tuần, 60p/buổi, chế độ ăn kiêng 1800 calo/ngày. Kết quả cho thấy nhóm dùng 7-Keto DHEA giảm được 2.9kg và 1.8% lượng mỡ trong cơ thể. Trong khi con số này ở nhóm dùng giả dược là 1kg và 0.6%.

DHEA và giảm lão hóa

Vì DHEA suy giảm theo tuổi tác, một số nhà nghiên cứu cho rằng việc bổ sung DHEA để gia tăng mức hormone trong cơ thể có thể giúp giảm lão hóa.

Một vài nghiên cứu nhỏ cho thấy DHEA giúp bổ sung độ ẩm và cải thiện độ săn chắc của làn da, đồng thời làm giảm các đốm đồi mồi trên da của những người lớn tuổi.

Tuy nhiên, vẫn cần nhiều bằng chứng hơn nữa để khẳng định công dụng này của DHEA.

LIỀU LƯỢNG SỬ DỤNG VÀ TÁC DỤNG PHỤ CỦA DHEA

Liều dùng

Nghiên cứu cho thấy liều lượng an toàn của DHEA là 10 - 500mg/ngày. Còn liều lượng phổ biến trong các dạng thực phẩm bổ sung là 25  - 50mg. Báo cáo cũng cho thấy với liều lượng này (25 - 50mg), bạn có thể dùng mỗi ngày trong vòng tối đa 2 năm mà không gặp phải tác dụng phụ nào nghiêm trọng.

Nhưng lưu ý rằng, DHEA là chất bổ sung có ảnh hưởng đến hormone trong cơ thể, do đó bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ nếu có ý định bổ sung DHEA trong thời gian dài. Không vượt quá liều lượng được khuyến cáo.

Liều dùng được gợi ý: 

- Trầm cảm: 30 - 450mg/ngày trong 6 tuần, có thể dùng đơn lẻ hoặc kết hợp với các thuốc chống trầm cảm theo sự chỉ định của bác sĩ.

- Suy tuyến thượng thận: 20 - 200mg/ngày trong 12 tháng.

- Giảm mật độ xương: 50 - 200mg/ngày trong 1 - 2 năm.

- Tiền mãn kinh: 10 - 50mg/ngày trong 12 tháng.

- Thừa cân béo phì: 50 - 200mg 7-Keto DHEA/ngày trong 12 tháng.

- Giảm sinh lý: 20 - 75mg/ngày trong tháng.

Tác dụng phụ của DHEA

Các tác dụng phụ có thể gặp phải khi bổ sung DHEA:

- Da tiết nhiều bã nhờn, nổi mụn

- Rụng tóc

- Đau bụng, đau đầu

- Huyết áp cao

- Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt

- Lông mọc dày hơn, giọng nói trầm hơn ở phụ nữ

- Căng tức ngực

- Tăng cholesterol

- Thay đổi tâm trạng

Ai không nên bổ sung DHEA?

- Người dưới 18 tuổi

- Phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú

- Người có vấn đề về tim, gan, tuyến giáp

- Người bị tiểu đường, cholesterol cao

- Người bị hội chứng buồng trứng đa nang

- Người gặp vấn đề về đông máu

Tương tác thuốc

DHEA khi sử dụng chung với một số loại thuốc dưới đây có thể làm thay đổi hiệu quả của chúng, bao gồm:

- Thuốc chống loạn thần: ví dụ Clozaril, Fazaclo. DHEA khi sử dụng chung với những loại thuốc này sẽ làm giảm hiệu quả của chúng.

- Carbamazepine (thuốc điều trị động kinh, co giật): làm giảm hiệu quả của thuốc.

- Các loại thuốc gia tăng Estrogen và Testosterone: có thể gây dư thừa Estrogen và Testosterone.

-  Thuốc điều trị rối loạn lưỡng cực: ví dụ Lithium, Axit valproic, làm giảm hiệu quả của thuốc.

- Triazolam (thuốc an thần): có thể làm tăng hiệu lực của thuốc, gây an thần quá mức, ảnh hưởng đến nhịp thở và nhịp tim của bạn.

KẾT LUẬN

Bài viết trên đây đã trả lời cho câu hỏi “DHEA là gì?”, đồng thời giúp bạn khám phá những lợi ích, tác dụng phụ và liều lượng sử dụng DHEA. DHEA có ảnh hưởng đến 2 hormone cực kỳ quan trọng là testosterone và estrogene, do đó bạn cần tìm hiểu kỹ trước khi có ý định bổ sung hoạt chất này. Hy vọng bài viết trên có ích với bạn!