Có nên bổ sung omega-3 cho trẻ em không?

Omega-3 là nhóm các axit béo đặc biệt quan trọng với sự phát triển thị lực và trí não của trẻ. Tuy nhiên, liệu bổ sung Omega 3 cho trẻ em có hoàn toàn an toàn? Hãy tìm hiểu vấn đề này qua bài viết dưới đây.

 

 

OMEGA-3 LÀ GÌ?

 

Omega-3 bản chất là một nhóm các axit béo xuất hiện trong các lớp mỡ của cá nước lạnh, các loại động vật có vỏ, dầu thực vật, một số loại hạt, quả óc chó, hạt lanh, dầu tảo và các loại Thực phẩm bổ sung khác. Hàm lượng Omega-3 có thể khác nhau tùy thuộc vào loại thực phẩm.

 

Omega-3 là nhóm chất béo có lợi cần thiết cho sức khỏe con người. Trong số đó, hai nhóm axit béo Omega-3 quan trọng nhất là: 

 

• Axit béo omega-3 thiết yếu: Axit alpha-linolenic (ALA) là axit béo omega-3 thiết yếu duy nhất vì cơ thể không thể tự sản xuất axit này. ALA được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật, trong đó đặc biệt dồi dào trong quả óc chó, hạt cây gai dầu, hạt chia, hạt lanh và dầu của chúng.

 

• Axit béo omega-3 chuỗi dài: Hai loại phổ biến nhất là axit eicosapentaenoic (EPA) và axit docosahexaenoic (DHA). Nguồn chủ yếu của hai loại axit béo này dầu cá và cá béo, nhưng cũng có trong hải sản, tảo và dầu tảo.

 

EPA và DHA không được coi là axit béo thiết yếu, vì cơ thể có thể sử dụng ALA để chuyển hóa thành hai chất này. Tuy nhiên, quá trình chuyển hóa này không hiệu quả ở người bởi cơ thể chỉ có thể chuyển đổi khoảng 2–10% ALA bạn tiêu thụ thành EPA và DHA. Hơn nữa, theo nghiên cứu, EPA và DHA mang lại lợi ích vượt trội cho sức khỏe hơn so với ALA.

 

Vì thế, nhiều chuyên gia y tế khuyến nghị nên bổ sung khoảng 200–300 mg EPA và DHA mỗi ngày bằng cách ăn khoảng 2 phần cá béo (cá nhiều dầu) mỗi tuần hoặc sử dụng Thực phẩm bổ sung, ví dụ như dầu cá Omega 3. 

 

TÁC DỤNG CỦA OMEGA-3 VỚI TRẺ EM

 

Trước khi đi sâu vào câu hỏi: “Có nên bổ sung Omega-3 cho trẻ em không?” thì chúng ta hãy cùng tìm hiểu các tác dụng chính của axit béo Omega-3 với sức khỏe của trẻ em.

 

Omega-3 hỗ trợ phát triển não bộ

 

Khoảng thời gian não bộ phát triển tốt nhất là từ ​​khi mới sinh cho đến khoảng 2 tuổi, mặc dù quá trình phát triển này vẫn diễn ra xuyên suốt thời thơ ấu và thanh thiếu niên. Hơn 60% bộ não được tạo thành từ chất béo và axit béo Omega-3 DHA (axit docosahexaenoic) chiếm khoảng 10-15% trong số này. 

 

DHA cần thiết cho sự phát triển của hệ thống thần kinh cảm giác, tri giác, nhận thức và vận động trong quá trình phát triển não bộ. Các bộ phận có thành phần chính là DHA của não được cho là chịu trách nhiệm cho các hoạt động như lập kế hoạch, giải quyết vấn đề và duy trì sự tập trung chú ý.

 

DHA được nghiên cứu công nhận là cần thiết cho chức năng bình thường của não. Axit béo Omega 3 này giúp cải thiện tính lưu động của màng não, cho phép các xung thần kinh, hoặc thông điệp, được truyền đi hiệu quả hơn. Ở động vật, nồng độ DHA trong não thấp dẫn đến thay đổi hành vi và có liên quan đến các vấn đề học tập và suy giảm trí nhớ. Ở người, các nghiên cứu chỉ ra rằng DHA hỗ trợ IQ và duy trì khả năng học tập và ghi nhớ.

 

Một đánh giá của 7 nghiên cứu khác nhau báo cáo về kết quả của việc bổ sung DHA đối với kết quả học tập ở trường, 5 trong số các nghiên cứu cho thấy DHA đã cải thiện thành tích của đối tượng trẻ em tham gia, bao gồm khả năng học tập, đọc và đánh vần. 

 

Omega-3 tăng cường sức khỏe của xương 

 

Tác dụng của omega-3 đối với trẻ em, cụ thể là sức khỏe của xương ở độ tuổi phát triển của trẻ. Mối liên hệ giữa omega-3 và sức khỏe của xương còn ít được biết đến nhưng đã có nhiều nghiên cứu về lĩnh vực này trong những năm gần đây. 

 

Nghiên cứu chủ yếu tập trung vào giá trị của omega-3 trong chế độ ăn uống để ngăn ngừa sự mất xương ở người lớn tuổi, nhưng có thể có liên quan ở mọi lứa tuổi và có xem xét sự tác động của omega-3 với sự phát triển xương của trẻ, đặc biệt là trong giai đoạn phát triển chiều cao nhanh chóng. 

 

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng omega-3 có thể giúp hỗ trợ các nguyên bào xương - rất có liên quan đến sự tăng trưởng chiều cao vì đây là những tế bào tạo nên xương khỏe mạnh. Omega-3 cũng giúp kiểm soát tình trạng viêm, hỗ trợ xây dựng xương khỏe mạnh. Lý do là bởi tình trạng viêm quá mức sẽ kích hoạt các tế bào gây phân hủy xương.

 

Một cơ chế khả thi khác mà omega-3 có thể giúp hỗ trợ xương khỏe mạnh là thông qua việc hỗ trợ hấp thụ canxi - một khoáng chất thiết yếu cần thiết cho cấu trúc xương khỏe mạnh.

 

Omega-3 có thể cải thiện kỹ năng đọc và làm toán ở trẻ em 

 

Các nhà nghiên cứu tại Đại học Oxford đã thực nghiệm trên những đứa trẻ được cung cấp 600mg omega-3 mỗi ngày trong 4 tháng. Kết quả của nghiên cứu này, được gọi là nghiên cứu DOLAB, cho thấy rằng trẻ em thuộc nhóm 20% kém nhất về khả năng đọc viết đã tăng tuổi đọc (khả năng đọc của trẻ so với trẻ em bình thường) lên 3 tuần so với nhóm dùng giả dược và những trẻ ở nhóm 10% kém nhất, tăng 1,9 tháng. 

 

Mặc dù cần có thêm nhiều nghiên cứu để xác nhận hoặc loại trừ những phát hiện này, nhưng kết quả chỉ ra rằng omega-3 có thể đặc biệt hữu ích đối với những trẻ có kỹ năng đọc kém nhất, những trẻ có thành tích không tốt.  Trong một nghiên cứu khác ở Bradford, học sinh được cung cấp dầu cá omega-3 hàng ngày, kết quả là 81% học sinh cải thiện khả năng đọc, 67% viết và 74% thành tích trong môn Toán.

 

Sử dụng Omega-3 cho trẻ em có thể cải thiện giấc ngủ

 

Chất lượng giấc ngủ rất quan trọng đối với sự phát triển của trẻ em. Nghiên cứu của DOLAB cũng kiểm nghiệm xem việc bổ sung omega-3 có thể có tác dụng hữu ích đối với giấc ngủ hay không. 

 

Kết quả cho thấy rằng một giấc ngủ có chất lượng kém có liên quan đáng kể đến nồng độ DHA trong máu thấp, và việc bổ sung DHA dẫn đến giảm số lần trẻ bị tỉnh vào ban đêm, cũng như trung bình trẻ có thể ngủ nhiều hơn 58 phút mỗi đêm.

 

Omega-3 có thể cải thiện chứng trầm cảm ở trẻ em

 

Có một số nghiên cứu chứng minh hiệu quả của omega-3 đối với chứng trầm cảm ở người lớn, nhưng chứng trầm cảm ở trẻ em thực sự cũng là một vấn đề đáng để nghiên cứu. Một nghiên cứu thí điểm ở Israel đã xem xét tác động của việc bổ sung omega-3 không kê đơn ở trẻ em 6-12 tuổi bị trầm cảm nặng. 

 

Kết quả là phần lớn trẻ em dùng chất bổ sung omega-3 có ít triệu chứng hơn 50% khi kết thúc thử nghiệm và một số trẻ thuyên giảm hoàn toàn tình trạng này. 

 

Một nghiên cứu sâu hơn chỉ ra rằng việc bổ sung ít nhất 60mg EPA mỗi ngày và 1560mg DHA trong 6 tuần đã cải thiện đáng kể chức năng não nói chungvà giảm các triệu chứng hưng cảm và trầm cảm ở bệnh nhân mắc chứng rối loạn lưỡng cực vị thành niên.

 

 

Omega-3 cải thiện rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) ở trẻ em

 

Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) là một chứng rối loạn phát triển thần kinh phổ biến ở trẻ em. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng bệnh nhân ADHD có nồng độ omega-3 trong máu thấp hơn so với những người không mắc ADHD.

 

Đã có nhiều nghiên cứu về mối tương quan giữa bổ sung Omega 3 cho trẻ em và chứng ADHD, tuy nhiên vẫn chưa đi đến thống nhất về hiệu quả của chúng trong việc kiểm soát tình trạng này. 

 

Tuy nhiên, một bài báo được xuất bản vào năm 2019 đã kết luận sau khi xem xét dữ liệu và nghiên cứu hiện có, rằng liều kết hợp EPA và DHA với liều lượng bằng hoặc cao hơn 750mg mỗi ngày trong 12 tuần đã cho thấy sự cải thiện đáng kể các triệu chứng của ADHD.

 

Hơn nữa, điều quan trọng ở đây là phải xem xét tình trạng bổ sung axit béo Omega 3 của mẹ trước khi sinh, vì điều này cũng đã được chứng minh là ảnh hưởng đến nguy cơ mắc ADHD và các rối loạn thần kinh khác ở trẻ. 

 

Omega-3 cải thiện khả năng học tập và hành vi cho trẻ mắc rối loạn phát triển

 

Nghiên cứu Oxford-Durham là một nghiên cứu được tiến hành với mục đích xem xét tác động của việc bổ sung omega-3 đối với trẻ em mắc chứng rối loạn phát triển phối hợp (DCD). Trẻ em bị DCD thường chậm trong việc phối hợp thể chất, tức là thực hiện các hoạt động thể chất bình thường một cách chậm chạp và không linh hoạt.

 

Vào cuối thử nghiệm, kết quả cho thấy có sự cải thiện đáng kể về khả năng đọc, chính tả và hành vi ở những trẻ đã bổ sung omega-3 và các tác giả kết luận rằng omega-3 là một lựa chọn điều trị an toàn và hiệu quả cho trẻ em bị rối loạn phát triển phối hợp. 

 

Sử dụng omega-3 cho trẻ trong giai đoạn đầu đời có thể làm giảm tỷ lệ mắc bệnh dị ứng

 

Một bài báo năm 2017 gần đây đã báo cáo rằng ăn cá có dầu hoặc bổ sung dầu cá trong thai kỳ có thể là một cách hợp lý để ngăn ngừa bệnh dị ứng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, trong khi một nghiên cứu ở trẻ sơ sinh trong vòng 6 tháng tuổi phát hiện ra rằng omega-3 có thể cải thiện khả năng miễn dịch và có thể bảo vệ cơ thể khỏi tình trạng dị ứng. 

 

Ngoài ra, Bisgaard et al. đã báo cáo những trẻ có mẹ dùng dầu cá trong thời kỳ mang thai đã giảm đáng kể tỷ lệ bị các vấn đề về hô hấp hoặc hen suyễn dai dẳng ở độ tuổi từ 3 đến 5 tuổi. Điều này chỉ ra rằng việc người mẹ tiêu thụ omega-3 trong khi mang thai hoặc hấp thụ omega-3 trong thời kỳ sơ sinh có thể giúp giảm tỷ lệ mắc các bệnh dị ứng, bao gồm cả bệnh hen suyễn.

 

Omega-3 có thể làm giảm tỷ lệ mắc bệnh đường hô hấp và tiêu chảy ở trẻ sơ sinh

 

Axit béo omega-3 có thể có tác dụng có lợi đối với hệ thống miễn dịch, như đã thảo luận ở trên, và điều này có thể giúp giảm khả năng mắc các bệnh thông thường ở trẻ sơ sinh. 

 

Một nghiên cứu đã xem xét tỷ lệ mắc các bệnh đường hô hấp (như viêm phế quản, viêm tiểu phế quản, ho, viêm phổi) và tiêu chảy ở trẻ uống sữa công thức có bổ sung axit béo omega-3 DHA, so với trẻ uống sữa công thức không bổ sung DHA. Kết quả cho thấy số lần mắc bệnh đường hô hấp và tiêu chảy trong 12 tháng đầu đời đã giảm đáng kể ở trẻ uống sữa công thức giàu DHA.

 

Omega-3  có thể làm giảm kháng insulin ở trẻ béo phì

 

Trong một nghiên cứu trên trẻ em và thanh thiếu niên béo phì, người ta thấy rằng việc bổ sung axit béo omega-3 có thể làm giảm đáng kể lượng glucose (lượng đường trong máu) và tăng khả năng hoạt động của insulin (hormone được tiết ra khi lượng đường trong máu tăng).

 

Đồng thời cũng cho thấy sự giảm đáng kể nồng độ chất béo trung tính, là thành phần chính của chất béo trong cơ thể. Những kết quả này cho thấy bổ sung omega-3 cho trẻ có thể được sử dụng như một liệu pháp hỗ trợ cho trẻ béo phì và thanh thiếu niên bị kháng insulin. 

 

 

OMEGA 3 TRẺ EM UỐNG ĐƯỢC KHÔNG?

 

Dầu cá là một lựa chọn hợp lý để bổ sung Omega 3 bên cạnh thực phẩm tự nhiên. Vậy có nên bổ sung dầu cá omega 3 cho trẻ em không? Dầu cá là chất béo hoặc dầu được chiết xuất từ ​​mô cá. Dầu cá thường được chiết xuất từ các loại cá có dầu như cá trích, cá ngừ, cá cơm và cá thu. Tuy nhiên, đôi khi dầu cá cũng được sản xuất từ ​​gan của các loài cá khác, như trường hợp của dầu gan cá tuyết.

 

Trên thực tế, bổ sung Omega 3 cho trẻ em bằng dầu cá được đánh giá là khá an toàn và không gây hại nhưng cũng không cần thiết nếu chế độ ăn của bé có chứa các loại cá nhiều dầu như cá hồi, cá thu, cá trích, cá ngừ ít nhất mỗi tuần một lần. 

 

Nếu chế độ dinh dưỡng hàng ngày của trẻ không có nhiều hoặc không cung cấp đủ lượng Omega 3, bạn có thể sử dụng các loại thực phẩm bổ sung Omega 3 cho trẻ em, ví dụ như dầu cá. Tốt nhất là nên tham khảo ý kiến bác sĩ và lưu ý thêm một số điều sau:

 

• Sử dụng dầu cá được chiết xuất từ thịt cá, tuyệt đố không cho trẻ em và trẻ sơ sinh sử dụng các sản phẩm bổ sung Omega cho trẻ em từ gan cá. Lý do là bởi gan cá có thể chứa nhiều thành phần gây độc tố hoặc có hàm lượng vitamin A quá cao, không tốt cho sức khỏe của trẻ. 

 

• Hướng dẫn trẻ hoặc cho trẻ uống Omega 3 cho trẻ em đúng theo liều lượng đã được ghi trên bao bì hay theo chỉ định của bác sĩ chuyên môn. Bổ sung Omega 3 quá liều có thể gây ra một số tác dụng phụ liên quan đến rối loạn tiêu hóa với các dấu hiệu như tiêu chảy, đau bụng.

 

• Với đối tượng là trẻ em dưới 2 tuổi, nên chọn sản phẩm bổ sung Omega 3 dưới dạng lỏng thay vì dạng viên nang thông thường. 

 

• Nên tham khảo ý kiến bác sĩ có chuyên môn trước khi sử dụng các sản phẩm bổ sung Omega 3 cho trẻ em và trẻ sơ sinh để đảm bảo an toàn và phát huy tối đa tác dụng của sản phẩm. 

 

TÁC DỤNG PHỤ CÓ THỂ XẢY RA KHI BỔ SUNG OMEGA 3 CHO TRẺ EM

 

Bổ sung Omega 3 cho trẻ em được coi là khá an toàn và không gây tác dụng phụ gì nghiêm trọng. Các tác dụng phụ của các chất bổ sung omega-3, chẳng hạn như dầu cá, thường không nguy hại gì, thậm chí không đáng chú ý. 

 

Những tác dụng phụ phổ biến có thể kể đến như:

 

• Hôi miệng
• Dư vị khó chịu
• Đau đầu
• Ợ nóng
• Đau dạ dày
• Buồn nôn
• Tiêu chảy

 

Bạn nên hướng dẫn trẻ bổ sung đúng liều lượng khuyến nghị hoặc theo chỉ định của bác sĩ để tránh các tác dụng phụ. Ban đầu có thể sử dụng liều lượng thấp, sau đó tăng dần để đánh giá khả năng dung nạp.

 

Nếu trẻ bị dị ứng với cá hoặc động vật có vỏ nên tránh dầu cá và các chất bổ sung từ cá khác, chẳng hạn như dầu gan cá và dầu nhuyễn thể. Thay vào đó, bạn hãy chọn các loại thực phẩm hoặc chất bổ sung giàu omega-3 cho trẻ em khác như hạt lanh hoặc dầu tảo.

 

LIỀU LƯỢNG OMEGA 3 CHO TRẺ EM KHUYẾN NGHỊ

 

Nhu cầu hàng ngày về omega-3 phụ thuộc vào độ tuổi và giới tính. Nếu bạn có ý định bổ sung Omega 3 cho trẻ em bằng dầu cá, tốt nhất là nên tuân thủ theo hướng dẫn trên bao bì. Đáng chú ý, ALA là axit béo omega-3 duy nhất có hướng dẫn về liều lượng cụ thể. Lượng tiêu thụ hàng ngày được khuyến nghị cho ALA ở trẻ em là:

 

• 0–12 tháng: 0,5 gam
• 1–3 tuổi: 0,7 gam
• 4–8 tuổi: 0,9 gam
• Bé gái 9–13 tuổi: 1,0 gram
• Bé trai 9–13 tuổi: 1,2 gam
• Trẻ em gái 14-18 tuổi: 1,1 gram
• Bé trai 14–18 tuổi: 1,6 gam

 

Cá béo, các loại hạt và dầu thực vật đều là những nguồn cung cấp omega-3 tuyệt vời mà bạn có thể thêm vào chế độ ăn của trẻ để tăng lượng hấp thụ Omega 3. Phụ huynh có thể cân nhắc bổ sung Omega 3 bằng dầu cá nếu con bạn không thường xuyên ăn cá hoặc các loại thực phẩm khác có nhiều axit béo omega-3.

 

Hầu hết các nghiên cứu chỉ ra rằng bổ sung 120–1.300 mg DHA và EPA kết hợp mỗi ngày mang lại lợi ích với sức khỏe của trẻ em. Tuy nhiên, để ngăn ngừa bất kỳ tác dụng phụ nào, tốt nhất bạn nên tham khảo ý kiến ​​bác sĩ có chuyên môn trước khi bắt đầu cho trẻ sử dụng các chế phẩm bổ sung Omega 3 cho trẻ em.

 

KẾT LUẬN

 

Hy vọng bài viết trên đây đã giải đáp cho bạn câu hỏi: “Có nên bổ sung Omega-3 cho trẻ em không?”. Omega 3 là dưỡng chất rất cần thiết cho sự phát triển toàn diện của trẻ, nhưng trước khi sử dụng các chế phẩm bổ sung Omega 3 cho trẻ em, tốt nhất bạn nên tham khảo ý kiến chuyên gia hoặc bác sĩ có chuyên môn để đảm bảo an toàn và phát huy hiệu quả tối đa.